IZGLEDI KRIZE U EVROZONI
Ako je BDP u Evrozoni, 16 zemalja EU sa zajedničkom valutom, evrom, ove godine rastao za 1,7% onda prognoza da će u 2014. rasti za 2% nisu optimistične. Ali to nije stvar evrozone i to ne daje evroskepticima i prirodnim protivnicima pobjedničke pjesme Evrovizije, Tota Kutunja, Junajt, junajt, Jurop, pravo da likuju i da ekspertuju nad evrozonom u stilu nadmoćnih lešinara iz nekad zlatne američke finansijske ere.
Takav rast, ili manji, biće i na drugim ekonomskim pločama. Kriza koja se javila u Americi jeste američka ali se proteže na cijeli svijet, barem onim putevima kojim su išli dolarski drumovi i američka finansijska tehnologija bezsjemenske oplodnje kapitala.
Unatoč svim problemima koje ima Evropa, njena Evropska unija, pa onda i evrozona, jedinstvena valuta je jedan od najvećih civilizacijskih dostignuća. Drugi dijelovi svijeta nisu sposobni za to. A, vjerovatno, nikada i neće doći do tog stepena demokratičnosti, panhorizonta i uočavanja velikog cilja u šumi dnevnih, nacionalnih i državnih sitnica.
Evrozona, dabome, ima neke slabosti zbog same svoje suštine. Ona ne može da djeluje kao američki FED, koji je neka vrsta privatne narodne banke ili kineska centralna banka. Evropska centralna banka mora da uvažava činjenicu da djeluje iznad i u ime 16 država i da svaka od njih ima svoje zaokružene ekonomije, interese, performanse i slabosti. Zato, npr, zahtjevi za većom emisijom evra ne mogu da budu jednako legitimni i svrsishodni kao zahtjevi FED-u da otvori monetarne klokotnice. U evrozoni emisija novca u različitim zemljama uslovljava različite posljedice.
Stoga ne treba biti uvijek podnosilac zahtjeva za čudotvornošću institucija i instrumenata evrozone. Ujedinjena valutna Evropa nije činom svog ujedinjenja izbrisala razlike između sjevera i juga, između istoka i zapada, između tradicije i novotarije. To joj i nije bio cilj. Stoga i jeste stopa nezaposlenosti u evrozoni u Belgiji, Finskoj, Italiji, Sloveniji, Njemačkoj, Holandiji, Austriji... manja od prosjeka za 16 zemalja. A u Francuskoj, Grčkoj, Španiji... veća. Zemlje iznad prosjeka su fluktualnije u svakom smislu, ekonomskom, turističkom, strukturnom (stanovništvo)... i to je logična posljedica.
Ono što može da učini evrozona nije borba protiv dolara ili valutna politika kakvu vodi Kina, niti je to ponašanje klasične monolitne države a nije ni kratkoročna taktička lepeza iznuđenih mjera. Evrozona može da djeluje na dugi rok i da promijeni dosadašnju folozofiju rasta i socijalne upravljivosti kapitalom i rastom ekonomije. To podrazumijeva potpuno drugi pristup ekonomiji – ekonomiji kao radu (ne samo fizičkom, radničkom radu). Takav rad nastoji da zaleže Kina i da ga praktikuje. Prošlo je vrijeme berzanskih i bankarskih rudišta kapitala, napretka, ljudske sreće i državne moći.
U Republici Srpskoj, i na ovim prostorima uopšte, to znači da je došlo vrijeme za okretanje vlastitim potencijalima. Svaka ovakva ekonomija mala je slamka među vihorove. Ekonomija mnogo sitnih potencijala može jednim dijelom nadoknaditi osustvo sposobnosti da se učestvuje u velikim tehnološkim, produkcijskim ili investicijskim kolačima. Snovi o izvozu velike serije jevtinih stolica od po četiri evra u svijet, raspršeni su sa krahom hladnog rata. Mada taj krah samo naizgled nema veze sa tom vrstom ekonomije
Za taj preokret će evrozoni, Evropi, trebati nekoliko decenija. Evropa je predugo bila pratilac i odsjajnik svjetskih ekonomskih tokova, predugo bila okoštala osteoporozna dama bez štapa i šešira.
Sada je, kao nikad, došlo vrijeme za fejslifting, uspravljanje kičme, ispravljanje hoda i zagledanost u budućnost. Evropa je jedina skupina država i nacija na zmeljaskoj kugli koja može da ostvari tako velike ciljeve za svoje žitelje.
Stoga slučaj Grčke, Irske, Španije nije nešto što će pokolebati Evropu. Neke od tih zemalja su se godinama nazad, možda i prije evrozone, ponašale više američki nego evropski. I tu je uzrok sadašnjih turbulencija. A zahtjevi, pak, cijele plejade američkih ekonomskih patriota, kojih je dobar dio nobelovaca, da se EU, ili Kina, ne ponašaju osiono i autohtono, kako se Amerika ponašala decenijama unazad, od zaključenja drugoratovskog mira, samo je žal za monopolom i totalitarizmom.
Uspjeh evrozone daće nam navještaj da novi ekonomski svijet može uspjeti. Cijenu tog projekta neće platiti Evropa. Platiće oni koji se drže stare bob-staze neproizvodne i neradne ekonomije.
Ako je BDP u Evrozoni, 16 zemalja EU sa zajedničkom valutom, evrom, ove godine rastao za 1,7% onda prognoza da će u 2014. rasti za 2% nisu optimistične. Ali to nije stvar evrozone i to ne daje evroskepticima i prirodnim protivnicima pobjedničke pjesme Evrovizije, Tota Kutunja, Junajt, junajt, Jurop, pravo da likuju i da ekspertuju nad evrozonom u stilu nadmoćnih lešinara iz nekad zlatne američke finansijske ere.
Takav rast, ili manji, biće i na drugim ekonomskim pločama. Kriza koja se javila u Americi jeste američka ali se proteže na cijeli svijet, barem onim putevima kojim su išli dolarski drumovi i američka finansijska tehnologija bezsjemenske oplodnje kapitala.
Unatoč svim problemima koje ima Evropa, njena Evropska unija, pa onda i evrozona, jedinstvena valuta je jedan od najvećih civilizacijskih dostignuća. Drugi dijelovi svijeta nisu sposobni za to. A, vjerovatno, nikada i neće doći do tog stepena demokratičnosti, panhorizonta i uočavanja velikog cilja u šumi dnevnih, nacionalnih i državnih sitnica.
Evrozona, dabome, ima neke slabosti zbog same svoje suštine. Ona ne može da djeluje kao američki FED, koji je neka vrsta privatne narodne banke ili kineska centralna banka. Evropska centralna banka mora da uvažava činjenicu da djeluje iznad i u ime 16 država i da svaka od njih ima svoje zaokružene ekonomije, interese, performanse i slabosti. Zato, npr, zahtjevi za većom emisijom evra ne mogu da budu jednako legitimni i svrsishodni kao zahtjevi FED-u da otvori monetarne klokotnice. U evrozoni emisija novca u različitim zemljama uslovljava različite posljedice.
Stoga ne treba biti uvijek podnosilac zahtjeva za čudotvornošću institucija i instrumenata evrozone. Ujedinjena valutna Evropa nije činom svog ujedinjenja izbrisala razlike između sjevera i juga, između istoka i zapada, između tradicije i novotarije. To joj i nije bio cilj. Stoga i jeste stopa nezaposlenosti u evrozoni u Belgiji, Finskoj, Italiji, Sloveniji, Njemačkoj, Holandiji, Austriji... manja od prosjeka za 16 zemalja. A u Francuskoj, Grčkoj, Španiji... veća. Zemlje iznad prosjeka su fluktualnije u svakom smislu, ekonomskom, turističkom, strukturnom (stanovništvo)... i to je logična posljedica.
Ono što može da učini evrozona nije borba protiv dolara ili valutna politika kakvu vodi Kina, niti je to ponašanje klasične monolitne države a nije ni kratkoročna taktička lepeza iznuđenih mjera. Evrozona može da djeluje na dugi rok i da promijeni dosadašnju folozofiju rasta i socijalne upravljivosti kapitalom i rastom ekonomije. To podrazumijeva potpuno drugi pristup ekonomiji – ekonomiji kao radu (ne samo fizičkom, radničkom radu). Takav rad nastoji da zaleže Kina i da ga praktikuje. Prošlo je vrijeme berzanskih i bankarskih rudišta kapitala, napretka, ljudske sreće i državne moći.
U Republici Srpskoj, i na ovim prostorima uopšte, to znači da je došlo vrijeme za okretanje vlastitim potencijalima. Svaka ovakva ekonomija mala je slamka među vihorove. Ekonomija mnogo sitnih potencijala može jednim dijelom nadoknaditi osustvo sposobnosti da se učestvuje u velikim tehnološkim, produkcijskim ili investicijskim kolačima. Snovi o izvozu velike serije jevtinih stolica od po četiri evra u svijet, raspršeni su sa krahom hladnog rata. Mada taj krah samo naizgled nema veze sa tom vrstom ekonomije
Za taj preokret će evrozoni, Evropi, trebati nekoliko decenija. Evropa je predugo bila pratilac i odsjajnik svjetskih ekonomskih tokova, predugo bila okoštala osteoporozna dama bez štapa i šešira.
Sada je, kao nikad, došlo vrijeme za fejslifting, uspravljanje kičme, ispravljanje hoda i zagledanost u budućnost. Evropa je jedina skupina država i nacija na zmeljaskoj kugli koja može da ostvari tako velike ciljeve za svoje žitelje.
Stoga slučaj Grčke, Irske, Španije nije nešto što će pokolebati Evropu. Neke od tih zemalja su se godinama nazad, možda i prije evrozone, ponašale više američki nego evropski. I tu je uzrok sadašnjih turbulencija. A zahtjevi, pak, cijele plejade američkih ekonomskih patriota, kojih je dobar dio nobelovaca, da se EU, ili Kina, ne ponašaju osiono i autohtono, kako se Amerika ponašala decenijama unazad, od zaključenja drugoratovskog mira, samo je žal za monopolom i totalitarizmom.
Uspjeh evrozone daće nam navještaj da novi ekonomski svijet može uspjeti. Cijenu tog projekta neće platiti Evropa. Platiće oni koji se drže stare bob-staze neproizvodne i neradne ekonomije.
