ORGANIZACIJA POLITIČKE STRANKE
Na bosanskohercegova~kom prostoru veoma malo je iskustva u organizovanju politi~kih stranaka. Danas na političkoj sceni imamo reminiscenciju ka-peovske matrice neprikosnovenog lidera, revitalizirane otpatke istorijskih nacionalnih poema, falsifikatore nacionalnih i opštih povesti i povijesti, žonglere i oponašatelje narodnjačkih i centrumaških političkih pozicija, konceptualiste kriminalizovane odbrane nacije i klasične pljačkaše vlastitog naroda – sve samo ne tradicionalne niti moderne organizacije političke stranke koje artikulišu političke i svake druge interese individuuma i kolektiviteta.
UZROCI SU OBJEKTIVNI
Nasljeđe komunističke polimerizacije klasnih interesa kroz savez komunista, socijalistički savez radnog naroda, savez omladine i savez sindikata iskorišteno je samo u jednom dijelu i to onom koji se površno predočavao kao svezemaljska moć jednog lidera i predstavljao kao konačni uticaj kompartije na svaki mogući politički, privredni i privatni događaj i proces (što uopšte nije bilo tačno). Ta liderska i moćnička nijansa komunističkog organizovanja preuska je da bi se, naročito u novim uslovima, konstruisao prednapregnuti kostur moderne stranačke organizacije zasnovane na klasičnim iskustvima. Ta uska nijansa nema ni jedno ni drugo. Jer i sama komunistička vještačka polimerizacija političkog predstavljanja unaprijed se lišila svake tradicije demokratskog stranačkog organizovanja a doskorašnja istorija pokazala joj je da se tako sakata ne može transformisati ni u modernu političku organizaciju.
Objektivno je i ono što se dogodilo nakon preuzimanja raspadnutog kormila društva i poligona političkog organizovanja od strane ultranacionalista anarhističke i kriminalne provenijencije. Zatalasane mase ponašale su se u politici sa istim konačnim efektom koji bi se dobio kada bi sto hiljada gledalaca sišlo sa tribina na travnjak da odigra utakmicu umjesto igrača. Pokreti masa kojima je genetskom modifikacijom usađena ultranacionalistička nit koja je zamjenjivala i interese, i demokratiju, i ideologiju, nisu ni zahtijevali stranačku organizaciju. Protagonisti tog trostranog maspoka u BiH iskoristili su paravan pokreta kako bi u istorijskoj zavjetrini monopolisali sve važne poluge društva da bi se ono obogaljilo, opljačkalo, devastiralo i dugoročno kriminalizovalo.
Taj mehanizam nije morao biti kompleksan. Dovoljno je bilo da bude nasilan i monopolistički i za ono za šta je namijenjen bio je veoma efikasan. Stoga je danas stanje na stranačkoj sceni takvo kako je naprijed opisano.
Izgradnja društva koje ima pretenzije da se barem priključi evropskim integracijama ako već ne može postati industrijsko ili postindustrijsko, informatičko ili aktivno globalizovano, zahtijeva druge vrste aktera na političkoj sceni. Snage rušilaštva i uzurpacije moraju ustupiti mjesto legitimnim snagama političkog predstavljanja svakog pojedinca i svakog kolektiviteta kroz interese, programe pa i ideologije.
Stranački ostaci iz komunističkih ruševina i stratišta kriminalizovane odbrane nacije ne mogu odgovoriti zahtjevima vremena. To se detektuje kao propast bosanskohercegovačkog društva čija se arhitektura i statika ruši usljed samouništenja nepolitičkih temelja političkog organizovanja. Za bosanskohercegovačko političko društvo pogubna je činjenica da, osim Saveza nezavisnih socijaldemokrata, nema ni jedne ozbiljne postratne političke stranke. Obzirom da je za stvaranje još jedne takve stranke potrebna cijela decenija, nije moguće raspolagati optimizmom – nastaviće se raspad koji je započeo u doba Saveza komunista. Da li Savez nezavisnih socijaldemokrata kao neosporno najrealnija, najfrekventnija i najproduktivnija bosanskohercegovačka stranka, može da održi državu na okupu, na osnovu artikulacije realnih interesa a uz protivljenje kriminalizovanog hegemonizma, internacionalnih brigada i vjerskog fundmanetalizma?
Izgledi nisu optimistični ali ni potpuno potopljeni.
SNSD je nesporno najorganizovanija stranka lijeve orijentacije u regionu. Organizacija, dosljednost, liderstvo i optimalno korištenje svih političkih resursa na način da se desnici i destruktivcima oduzima političko i tematsko podneblje, kao i postratna dvanaestogodišnja istorija u BiH, izdvaja SNSD kao jedinu temeljno i moderno organizovanu političku stranku u Dejtoniji.
PRESUDNA ISKUSTVA
Koja su presudna iskustva Saveza nezavisnih socijaldemokrata u stranačkoj organizaciji? Kako se kvalitetna stranačka organizacija odražava na stabilnost i napredak društva?
· Stranačka organizacija mora da bude utoliko efikasnija ukoliko stranka drži više vlasti. Najbolje vrijeme za podizanje efikasnosti organizacije jeste vrijeme vlasti. Kada je stranka u padu, ili kada je u opoziciji, nema optimalane uslove za reorganizaciju ili otklanjanje slabosti. Mnogi stranački kadrovi, balastni pojedinci, preambiciozni lideri raznih nivoa i članovi neskloni kolektivnom organizmu, koncentrisani su u stranačkom tkivu jer nema prostora u vlasti. Ta koncentracija dovodi do tektonskih poremećaja koji onemogućavaju kvalitetan rad na optimalizaciji stranačke organizacije.
· Stranačka organizacija mora da ima samo dva segmenta: vertikalni i horizontalni. Koliko je vertikalni segment direktniji i jednostavniji toliko horizontalni mora da bude prema biračima i građanima razuđeniji, masovniji, neposredniji i kompatibilniji. Vertikalni segment sadrži samo sljedeće elemente: lider, glavni odbor i izvršni mehanizam. Svaka druga organizacija (regionalni odbori, npr.) nema osnove jer ni organizacija društva niti nivoi vlasti ne postoje u tom rasponu od republičke do lokalne zajednice. Horizontalni segment najpresudniji je segment stranke. To je perpetuum mobile, samonavijajući satni mehanizam koji svojom interakcijom omogućuje tačnost i funkcionalanost. Taj mehanizam mora biti takav da bez bilo kakvih intervencija može da donese jednu petinu glasova na bilo kojim izborima.
· Politička stranka mora da prestane biti paralelna država, paralelna ekonomija, paralelna kreditna i grantna organizacija, paralelan zavod za zapošljavanje, paralelna finansijska i poreska moć. Sve državne i institucionalane funkcije moraju da se obavljaju na ustavnim i zakonskim mjestima. Politička stranka je isključivo zadužena za prodaju ideje i programa, predstavljanje stranačkih refrenci u vlasti i pribavljanje glasova. Politička stranka mora da bude sposobna da razdvoji vlast i glas.
· Lokalni odbori političke stranke, ili bilo koja vrsta lokalne strukture, u svojoj suštini je mehanizam koji je okrenut ka biračima, građanima, stanovništvu, članovima i simpatizerima. Ni jedna stranka ne formira lokalnu mrežu da bi imala s kim da komunicira sa vrha nego da ta struktura komunicira sa ljudima jer to vrh stranke ne može da čini. Velika je greška kada lokalna struktura stranke, opštinski odbori, svo svoje djelovanje usmjerava ka vladi, ministarstvima, vladinoj birokratiji i administraciji, fondovima, agencijama i drugim segmentima vlasti i države ili pak glavnom stranačkom odboru i lideru. A okreće leđa stanovništvu, biračima i glasačima. To je esdeesovsko nasljeđe anarhističkog voluntarizma, lokalnog feudalizma, ilegalnog klijentelizma i atomizacije nelegalne i kriminalizovane moći u pašaluke i hercege.
· Horizontalni segment mora da bude okrenut prema biračima ali ne na vještački način osnovnih organizacija saveza komunista. Opštinski odbori stranke moraju da imaju svoje ljude u svim ćelijama lokalne zajednice, od seoskog fudbalskog kluba do solitera i stambene stranke. Oni moraju da permanentno pribiraju interese lokalne zajednice i da ih kroz mehanizme političkog predstavništva (poslanici, delegati...) delegiraju do republičke skupštinske, dakle zakonodavne, vlasti. Taj mehanizam nije tako direktan i brz ali je taj prvi korak u bazi neophodan. Opštinski odbori su takođe mehanaizmi osvajanja lokalne vlasti koja je za lokalnu zajednicu najpreča vlast.
· Nema vlasti bez lokalne vlasti. Optimalna stranačka organizacija mora da omogući ravnotežu kvantuma republičke i lokalne vlasti. Slaba je stranka koja osvoji republičku a ne može da adekvatno osvoji lokalnu vlast. Još gora je obrnuta varijanta.
· Nema socijaldemokratije bez kratije. Dakle, bez vlasti i glasova. Ni jedan politički program se ne može ostvariti bez vlasti. A vlast bez glasova.
· Konačno: moderna politička stranka mora da se navikne i osposobi da djeluje bez države iza sebe, kao i bez crkve iza sebe, bez organizovanog kriminala iza sebe.
NEZAVISNI MEHANIZAM
Stranačka organizacija mora da bude nezavisan mehanizam jer je samo tako efikasan društveni faktor.
Kada se kaže „nezavisan mehanizam“ to ne znači nezavisnost u smislu nevladinih organizacija niti u smislu neodgovornih udruženja.
Nezavisnost stranačke organizacije podrazumijeva odgovornost prema biračima i prema obavezama vlasti kao i prema svom vlastitom programu kojeg propagira i na osnovu kojeg dobija glasove i crpi svu institucionalnu moć vlasti.
Nema nezavisnosti stranačke organizacije bez čvrste ideološke linije. Ad hoc stranke koje su najčešće samo priručni mehanizmi na privremeno zauzetoj teritoriji, nemaju ideološku liniju i stoga im ne treba ni stranačka organizacija, niti im treba nezavisnost i odgovornost.
Ideološka linija svake stranke podrazumijeva organizovano i selektivno članstvo a ne politički pokret i amorfno, neevidentirano i neselektivno članstvo. U tom smislu stranačka organizacija mora postaviti pitanje efikasnosti svakog člana i organizacije ukupno. Temeljno ogoljeno pitanje je: koliko glasova donosi svaki član, ne član kao pojedinac koji ima zaduženje, nego član kao dio mehanizma. Jer, glasove ne dobijaju pojedinci nego organizacija pojedinaca.
Dakle, stranačka organizacija zahtijeva studiozan pristup. To su na ovom, ali i na evropskom prostoru, nove tehnologije koje moramo osvojiti. Druge, tehnološke, industrijske, informatičke... tehnologije vjerovatno nikad nećemo osvojiti. Nedopustivo je ne osvojiti organizacione političke tehnologije. Nezavisna i efikasna stranačka organizacija na socijaldemokratskom ideološkom temelju jedan je od uslova opstanka društva koje nema druge, totalitarne, mehanizme opstanka, kao što su kapital, vojna moć, teritorijalni ili planetarni interesi.
Na bosanskohercegova~kom prostoru veoma malo je iskustva u organizovanju politi~kih stranaka. Danas na političkoj sceni imamo reminiscenciju ka-peovske matrice neprikosnovenog lidera, revitalizirane otpatke istorijskih nacionalnih poema, falsifikatore nacionalnih i opštih povesti i povijesti, žonglere i oponašatelje narodnjačkih i centrumaških političkih pozicija, konceptualiste kriminalizovane odbrane nacije i klasične pljačkaše vlastitog naroda – sve samo ne tradicionalne niti moderne organizacije političke stranke koje artikulišu političke i svake druge interese individuuma i kolektiviteta.
UZROCI SU OBJEKTIVNI
Nasljeđe komunističke polimerizacije klasnih interesa kroz savez komunista, socijalistički savez radnog naroda, savez omladine i savez sindikata iskorišteno je samo u jednom dijelu i to onom koji se površno predočavao kao svezemaljska moć jednog lidera i predstavljao kao konačni uticaj kompartije na svaki mogući politički, privredni i privatni događaj i proces (što uopšte nije bilo tačno). Ta liderska i moćnička nijansa komunističkog organizovanja preuska je da bi se, naročito u novim uslovima, konstruisao prednapregnuti kostur moderne stranačke organizacije zasnovane na klasičnim iskustvima. Ta uska nijansa nema ni jedno ni drugo. Jer i sama komunistička vještačka polimerizacija političkog predstavljanja unaprijed se lišila svake tradicije demokratskog stranačkog organizovanja a doskorašnja istorija pokazala joj je da se tako sakata ne može transformisati ni u modernu političku organizaciju.
Objektivno je i ono što se dogodilo nakon preuzimanja raspadnutog kormila društva i poligona političkog organizovanja od strane ultranacionalista anarhističke i kriminalne provenijencije. Zatalasane mase ponašale su se u politici sa istim konačnim efektom koji bi se dobio kada bi sto hiljada gledalaca sišlo sa tribina na travnjak da odigra utakmicu umjesto igrača. Pokreti masa kojima je genetskom modifikacijom usađena ultranacionalistička nit koja je zamjenjivala i interese, i demokratiju, i ideologiju, nisu ni zahtijevali stranačku organizaciju. Protagonisti tog trostranog maspoka u BiH iskoristili su paravan pokreta kako bi u istorijskoj zavjetrini monopolisali sve važne poluge društva da bi se ono obogaljilo, opljačkalo, devastiralo i dugoročno kriminalizovalo.
Taj mehanizam nije morao biti kompleksan. Dovoljno je bilo da bude nasilan i monopolistički i za ono za šta je namijenjen bio je veoma efikasan. Stoga je danas stanje na stranačkoj sceni takvo kako je naprijed opisano.
Izgradnja društva koje ima pretenzije da se barem priključi evropskim integracijama ako već ne može postati industrijsko ili postindustrijsko, informatičko ili aktivno globalizovano, zahtijeva druge vrste aktera na političkoj sceni. Snage rušilaštva i uzurpacije moraju ustupiti mjesto legitimnim snagama političkog predstavljanja svakog pojedinca i svakog kolektiviteta kroz interese, programe pa i ideologije.
Stranački ostaci iz komunističkih ruševina i stratišta kriminalizovane odbrane nacije ne mogu odgovoriti zahtjevima vremena. To se detektuje kao propast bosanskohercegovačkog društva čija se arhitektura i statika ruši usljed samouništenja nepolitičkih temelja političkog organizovanja. Za bosanskohercegovačko političko društvo pogubna je činjenica da, osim Saveza nezavisnih socijaldemokrata, nema ni jedne ozbiljne postratne političke stranke. Obzirom da je za stvaranje još jedne takve stranke potrebna cijela decenija, nije moguće raspolagati optimizmom – nastaviće se raspad koji je započeo u doba Saveza komunista. Da li Savez nezavisnih socijaldemokrata kao neosporno najrealnija, najfrekventnija i najproduktivnija bosanskohercegovačka stranka, može da održi državu na okupu, na osnovu artikulacije realnih interesa a uz protivljenje kriminalizovanog hegemonizma, internacionalnih brigada i vjerskog fundmanetalizma?
Izgledi nisu optimistični ali ni potpuno potopljeni.
SNSD je nesporno najorganizovanija stranka lijeve orijentacije u regionu. Organizacija, dosljednost, liderstvo i optimalno korištenje svih političkih resursa na način da se desnici i destruktivcima oduzima političko i tematsko podneblje, kao i postratna dvanaestogodišnja istorija u BiH, izdvaja SNSD kao jedinu temeljno i moderno organizovanu političku stranku u Dejtoniji.
PRESUDNA ISKUSTVA
Koja su presudna iskustva Saveza nezavisnih socijaldemokrata u stranačkoj organizaciji? Kako se kvalitetna stranačka organizacija odražava na stabilnost i napredak društva?
· Stranačka organizacija mora da bude utoliko efikasnija ukoliko stranka drži više vlasti. Najbolje vrijeme za podizanje efikasnosti organizacije jeste vrijeme vlasti. Kada je stranka u padu, ili kada je u opoziciji, nema optimalane uslove za reorganizaciju ili otklanjanje slabosti. Mnogi stranački kadrovi, balastni pojedinci, preambiciozni lideri raznih nivoa i članovi neskloni kolektivnom organizmu, koncentrisani su u stranačkom tkivu jer nema prostora u vlasti. Ta koncentracija dovodi do tektonskih poremećaja koji onemogućavaju kvalitetan rad na optimalizaciji stranačke organizacije.
· Stranačka organizacija mora da ima samo dva segmenta: vertikalni i horizontalni. Koliko je vertikalni segment direktniji i jednostavniji toliko horizontalni mora da bude prema biračima i građanima razuđeniji, masovniji, neposredniji i kompatibilniji. Vertikalni segment sadrži samo sljedeće elemente: lider, glavni odbor i izvršni mehanizam. Svaka druga organizacija (regionalni odbori, npr.) nema osnove jer ni organizacija društva niti nivoi vlasti ne postoje u tom rasponu od republičke do lokalne zajednice. Horizontalni segment najpresudniji je segment stranke. To je perpetuum mobile, samonavijajući satni mehanizam koji svojom interakcijom omogućuje tačnost i funkcionalanost. Taj mehanizam mora biti takav da bez bilo kakvih intervencija može da donese jednu petinu glasova na bilo kojim izborima.
· Politička stranka mora da prestane biti paralelna država, paralelna ekonomija, paralelna kreditna i grantna organizacija, paralelan zavod za zapošljavanje, paralelna finansijska i poreska moć. Sve državne i institucionalane funkcije moraju da se obavljaju na ustavnim i zakonskim mjestima. Politička stranka je isključivo zadužena za prodaju ideje i programa, predstavljanje stranačkih refrenci u vlasti i pribavljanje glasova. Politička stranka mora da bude sposobna da razdvoji vlast i glas.
· Lokalni odbori političke stranke, ili bilo koja vrsta lokalne strukture, u svojoj suštini je mehanizam koji je okrenut ka biračima, građanima, stanovništvu, članovima i simpatizerima. Ni jedna stranka ne formira lokalnu mrežu da bi imala s kim da komunicira sa vrha nego da ta struktura komunicira sa ljudima jer to vrh stranke ne može da čini. Velika je greška kada lokalna struktura stranke, opštinski odbori, svo svoje djelovanje usmjerava ka vladi, ministarstvima, vladinoj birokratiji i administraciji, fondovima, agencijama i drugim segmentima vlasti i države ili pak glavnom stranačkom odboru i lideru. A okreće leđa stanovništvu, biračima i glasačima. To je esdeesovsko nasljeđe anarhističkog voluntarizma, lokalnog feudalizma, ilegalnog klijentelizma i atomizacije nelegalne i kriminalizovane moći u pašaluke i hercege.
· Horizontalni segment mora da bude okrenut prema biračima ali ne na vještački način osnovnih organizacija saveza komunista. Opštinski odbori stranke moraju da imaju svoje ljude u svim ćelijama lokalne zajednice, od seoskog fudbalskog kluba do solitera i stambene stranke. Oni moraju da permanentno pribiraju interese lokalne zajednice i da ih kroz mehanizme političkog predstavništva (poslanici, delegati...) delegiraju do republičke skupštinske, dakle zakonodavne, vlasti. Taj mehanizam nije tako direktan i brz ali je taj prvi korak u bazi neophodan. Opštinski odbori su takođe mehanaizmi osvajanja lokalne vlasti koja je za lokalnu zajednicu najpreča vlast.
· Nema vlasti bez lokalne vlasti. Optimalna stranačka organizacija mora da omogući ravnotežu kvantuma republičke i lokalne vlasti. Slaba je stranka koja osvoji republičku a ne može da adekvatno osvoji lokalnu vlast. Još gora je obrnuta varijanta.
· Nema socijaldemokratije bez kratije. Dakle, bez vlasti i glasova. Ni jedan politički program se ne može ostvariti bez vlasti. A vlast bez glasova.
· Konačno: moderna politička stranka mora da se navikne i osposobi da djeluje bez države iza sebe, kao i bez crkve iza sebe, bez organizovanog kriminala iza sebe.
NEZAVISNI MEHANIZAM
Stranačka organizacija mora da bude nezavisan mehanizam jer je samo tako efikasan društveni faktor.
Kada se kaže „nezavisan mehanizam“ to ne znači nezavisnost u smislu nevladinih organizacija niti u smislu neodgovornih udruženja.
Nezavisnost stranačke organizacije podrazumijeva odgovornost prema biračima i prema obavezama vlasti kao i prema svom vlastitom programu kojeg propagira i na osnovu kojeg dobija glasove i crpi svu institucionalnu moć vlasti.
Nema nezavisnosti stranačke organizacije bez čvrste ideološke linije. Ad hoc stranke koje su najčešće samo priručni mehanizmi na privremeno zauzetoj teritoriji, nemaju ideološku liniju i stoga im ne treba ni stranačka organizacija, niti im treba nezavisnost i odgovornost.
Ideološka linija svake stranke podrazumijeva organizovano i selektivno članstvo a ne politički pokret i amorfno, neevidentirano i neselektivno članstvo. U tom smislu stranačka organizacija mora postaviti pitanje efikasnosti svakog člana i organizacije ukupno. Temeljno ogoljeno pitanje je: koliko glasova donosi svaki član, ne član kao pojedinac koji ima zaduženje, nego član kao dio mehanizma. Jer, glasove ne dobijaju pojedinci nego organizacija pojedinaca.
Dakle, stranačka organizacija zahtijeva studiozan pristup. To su na ovom, ali i na evropskom prostoru, nove tehnologije koje moramo osvojiti. Druge, tehnološke, industrijske, informatičke... tehnologije vjerovatno nikad nećemo osvojiti. Nedopustivo je ne osvojiti organizacione političke tehnologije. Nezavisna i efikasna stranačka organizacija na socijaldemokratskom ideološkom temelju jedan je od uslova opstanka društva koje nema druge, totalitarne, mehanizme opstanka, kao što su kapital, vojna moć, teritorijalni ili planetarni interesi.